« فعالیت های سیاسی - نظامی مسیحیان و رقابت قدرتها در غرب آذربایجان » (1914م-1918

مقاله حاضر در چارچوب جنگ اول جهانی، برای نخستین بار به بررسیتحرکات و فعالیتهای سیاسی نظامی قوای مسلح مسیحی در آذربایجان وبهویژه در ارومیه میپردازد. و با تکیه بر معتبرترین منابع و شواهد و با روشتحلیلی توصیفی ضمن پرداختن به زمینهها و دلایل شکلگیری این نیرو واهداف آن، در تلاش است روشن سازد که تشکیلات مسیحی چه ماهیتیداشت.حامیان آنان کدامها بودند و با چه اهدافی به همکاری با مسیحیانمیپرداختند. این مقاله نشان میدهد برخلاف ایدهای که قوای مسیحی ازسازماندهی قوا و اهداف مورد نظر خود داشتند، فعالیتهای آنان جزئی ازدغدغه تاریخی بریتانیا درخصوص حفظ هندوستان بود. اگرچه آسوریهااهداف خاص خود را دنبال میکردند اما با کشته شدن مارشیمون بهدستسمکو، برنامههای آنها بهطور کامل دچار شکست شد. درواقع، انگلیسیهاکه با خروج روسها از جبهههای جنگ درنتیجۀ انقلاب اکتبر تنها ماندهبودند، میبایست برای جلوگیری از پیشروی قوای ترک و آلمانی به سویهن د د ر شمال غرب ایرا ن و قفقا ز خطو ط دفاعی تشکی ل میدادند.انگلیسیها دیگر کشورهای متفق را نیز درگیر برنامههای خود کردند. ژنرالدنسترویل با بهکار گرفتن قوای مسیحی در حفظ مرزهای شمال غربایران، خود را به قفقاز رساند و به مقابله با پیشرویهای دشمن شتافت.تلاشهای بریتانیا و مسیحیان برای جلوگیری از پیشروی عثمانیها اگرچهبه پیروزی نینجامید اما با پایان یافتن جنگ، قوای عثمانی نیز بهرهای ازپیروزیهای خود نگرفتند. در این میان مسیحیان بودند که هزینۀ حفظمنافع انگلیس را پرداختند و برای همیشه آواره و بی خانمان شدند.